ein Bild 
ein Bild

Karahalli Gazetesi 64
Karahallı Haber Spor Magazin Güncel

KARAHALLI ÖNEMLI

Karahallı’lı Çanakkakale Şehitleri ve Diğer Şehitlerimiz.
(6)

 

Şehid’in Adı ve Lakabı Mahallesi Baba-Ana Adı Doğum Yeri ve
Tar. Medeni Hal Olaylar ve Tarihi

1.Pişdavlıoğlu BEKİR Karahallı H.484 Himmet - Eşe Karahallı-
1300 - Bekar Karacaderede gece hücumunda mayından .…

şehid. 6 Mayıs 1331 (M. 1915)

2.Çoban Osmanoğlu İBRAHİM “ - Hane. 348 Ali - Eşe Karahallı -
1299 - Bekar Seddü’l bahirde şehid 30 Haz. 1331

3.Cakcakoğlu MAHMUD “ - H.336 Hacı Ali – Hanım “ - 1301 -
Evli Sedd’ül bahirde şehid 17 Haz. 1331.

4.Şincaoğlu İDRİS “ - H.508 Osman – Ayşe “ - 1293 - Evli Teke
Koyunda şehid 20 Nisan 1331

5.Kuyucuoğlu OSMAN “ - H. 160 Hacı Ahmed – Hatice “ - 1304 -
Evli Sığderede şehid 6 Mayıs 1331.

6.Hacı Bekiroğlu Hafız ALİ Ef. “ - H.458 Mehmet – Nazlı “ -
1294 - Evli Sedd’ül bahirde şehid 24 Mayıs. 1331.

7.Küçük Mehmetoğlu HASAN “ - H. 563 Abdüllatif – Güllü “ -
1299 - Bekar Sedd’ül bahirde şehid 13 Haz. 1331 .

8 Ömeroğlu MUSTAFA “ - H. 536 Mehmet- Halime “ - 1298 - Bekar
Sedd’ül bahirde şehid 12 Haz. 1331

9.Kösezade ÖMER “ - H.246 Mustafa- Emine “ - 1303 - Evli Sığ
derede şehid 22 Mayıs 1331 .

10.Tahtalıoğlu VEYSEL “ - H. 297 Süleyman-Ümmü “ - 1304 -
Evli Askerde Lapseki Hast. 4 T.Evvel 1331.

11.Çoban Osmanoğlu YUSUF “ - H. 347 Hacı Osman- Ayşe “ - 1294
– Evli Sığderede şehid 22 Haz. 1331 .

12. Cabaroğlu OSMAN “ - H. 101 Ömer – Fatma “ - 1290 - Evli
Sığderede şehid 22 Haz. 1331

13. Tahtalı oğlu ALİ “ - H. 316 Mehmet- Nazlı “ - 1309 –
Bekar Askerde şehid 9 K.Evvel ( Aralık) 1331.

14. Çobanoğlu Hafız MUSTAFA “ - H. 157 Ömer- Ayşe “ -
1305-Bekar Hilal-i Ahmer Hast. Şarapnel yarası

 12 Haziran. 1331.

15. Köseoğlu MEHMET “ - H. 97 Ömer- Ayşe “ - 1309 –Evli
Askerde şehid 26 K.Sani ( Ocak) 1331.

16. Hacı Teyenoğlu PAŞA “ - H. 59 Ahmet- Merdume “ - 1299-
Evli Askerde 8 Mayıs 1332

17. Mercanoğlu Tevfik “ - H.8 Ali- Raziye “ - 1302- Bekar
Askerde nezele-i imha’dan. 1332

18. Mercanoğlu MEHMET NAZİF “ -H. 13 Fevzi- ? “ - 1312 Bekar
Kumlutepe’de Şehid.

19.Tulukoğlu HASAN “ - H.507 Mustafa-Emine “ - 1310 Bekar
Askerde 5 Şubat 1331

20. Mercanoğlu MUSTAFA “ - H.5 Veli-Gülsüm “ - 1308 Bekar
Askerde 25 Haz. 1330.

21 Körükçüoğlu HALİL “ - H. 129 Hacı Mustafa- Ayşe “ - 1302
Bekar Askerde 23 K.Evvel ( Aralık ) 1332.

22 Tahtalıoğlu ALİ “ - H. 316 Mehmet- Nazlı “ - 1309 Bekar
Askerde Şehid 5 K.Evvel 1331.

23.Musaoğlu MUSA “ - H. 22 Hüseyin- Meryem “ - 1314 Bekar
Askerde Tekfur Dağı 5.T.Sani ( Kasım) 1332

24.Zora Ağaoğlu ALİ “ - H. 464 Ahmet-Ümmü “ - 1308 Evli
Askerde Cabakkuyu 22 T.Evvel (Ekim) 1332

25 Kayalıoğlu MUSTAFA “ - H. 218 Hüseyin-Hatice “ - 1314
Bekar AskerdePalu Hast. 2 K.Sani 1332 ( M.1916)

26.Molla Osmanoğlu OSMAN “ H. 280 Hüseyin- Elif “ - 1309
Bekar Asker’de 9 Şubat 1332.

27. Bozokluoğlu İBRAHİM “ H.388 Mustafa-Havana “ - 1312 Bekar
Asker’de imhadan 6 Nisan 1332 .

28. Türkmenoğlu HÜSEYİN “ - H.16 Mehmet-Fatma “ - 1290 Evli
Askerde 30 Mayıs 1331.

29. Tokuluoğlu MEHMET “ - H. 364 Hasan-Ümmügülsüm “ - 1312
Bekar Askerde Palu Hast. 9 Nisan 1333

30.Zoraoğlu HÜSEYİN “ - H. 414 Ahmet-Nazlı “ - 1307 Bekar
Asker’de Nizamiyede 15 Mart 1332.

31 Berber Mehmet oğlu MUSTAFA “ – H. 119 Mehmet- Emine
Karahallı - 1311 Evli Asker’de ishalden 8 Nisan 1332

32.Sakinoğlu MUSTAFA “ - H. 52 Abdulhay – Raziye “ - 1311
Evli Asker’de imhadan 5 Mart 1332.

33 Haliloğlu HASAN “ - H. 454 Mustafa-Rahime “ - 1310 Evli
Nezele-i imhadan 7 Şubat 1331.

34 Hacı Sarıoğlu Hafız ALİ “ H. 262 Ahmet- Ayşe Bekar “ -
1312 Bekar Asker’ de Cabaklu’da 2 T.Evvel 1332

35.Murtaza oğlu VELİ “ H. 325 M.Ali-Ayşe “ - 1312 Evli Askerde
Cabakluda 2 T.Evvel 1332

36. Tulukoğlu MEVLÜT “ H. - Mehmet Mükerrem “ - 1304 Evli
Asker’de Karahisar Hast. Zatrürre 1332

37.Canbazoğlu YUSUF “ H.45 Mehmet-Halime “ - 1312 Evli
Asker’de garken 6Temmuz 1334

38.İncekaraoğlu BAYRAM “ H.473 Hafız Ahmet- Ayşe “ - 1313
Evli Asker’de 10 Haz. 1333

39 Moroğlu EMİN “ H. 206 Hasan-Halime “ - 1313 Bekar Şam’da
12.K.Evvel 1333.

40.Osmanbeyoğlu HASAN “ H.576 Hacı Hüseyin- Nazlı “ - 1310
Evli Asker de zatürre 2 Mayıs 1334.

41.HacıAlioğlu HÜSEYİN “ H. 359 Hacı Zekeriya “ - 1313 Evli
Askerde 22 Mayıs 1334

42.Dabazoğlu OSMAN “ H. 206 Hüseyin-Döne “ - 1299 Evli
Askerde 11 Şubat 1334.

43. Alikömeoğlu MEHMET “ H. 1295 Ömer- Ayşe “ - 1295 Evli
Asaker de zayiat. 21 Eylül 1334.

44.Meciroğlu SELİM “ H. 64 İbrahim-Emine “ - 1295 Bekar Asker
de 2.Kanun-u Sani 1332.

45.Zoraoğlu BEKİR “ H. 326 Ali – Ayşe “ - 1311 Bekar Ask.
cerihadan Tekfurdağında 10 Haz. 1335

46.Zoraoğlu Ahmet “ H.1307 Ali- Raziye “ - 1307 Bekar 19 Haz.
1332 Asker’de 19.Haz. 1332

47. Hacı Selimoğlu HACI ALİ “ H. 335 Mehmet-Nazlı “ - 1295
Bekar Şehiden 21 T.Sani 1332

48.EskiciHasanoğlu HİMMET “ H.583 Hasan-Emine “ - 1299 Evli
Asker de şehid.

49 Kocaoğlu ALİ “ H.160 Hacı Ahmet- Hatice “ - 1297 Evli
Şehid 12 Haz 1331

50. Tulukoğlu Ahmet “ H. 28 Osman-Havana “ - 1296 Evli
Musul’da 15 Mayıs 1333

51.Rahmetioğlu MAHMUT “ H. 192 Ahmet-Ümmü “ - 1308 Bekar
Kafkasya’da 18 Mayıs 1333

52.Mercan oğlu Hafız NAFİZ “H.371 İbrahim-Esma “ - 1290 Bekar
15.T.Evvel 1337 Yunanlılar tarafından maktülen

 

Uşaklı Bir Çanakkale Gazisi’nin Hatırası:

 

Uşaklı Mehmet Yıldırım, babasından duyduğu dedesiyle ilgili
bir olayı

şöyle nakletmiştir;

 

 “Dedem Süleyman Çavuş’un aynı bölükte beraber olduğu
Abdullah Çavuş’un düşman zırhlılarından gelen top mermilerinden hasıl olan bir
şarapnel

parçasıyla yaralandığını ve iki bacağının koptuğunu görmüş…
Dedem yanına

varınca Abdullah Çavuş; (Süleyman..Benim geriye gitmeye
dermanım yok..

Beni şu kayanın dibine çek ..Belki bir iki mermi daha
sallayabilirim.. Şu dört

Osmanlıyı da al.., arkadaşlara dağıt ..Haklarını helal
etsinler..) demiş. Bu sırada

olayı arkadan izleyen bölük komutanı; (Süleyman!.. İstikamet
ileri!.. O parayı

yemek nasip olsaydı kendisi yerdi …) diyerek, taarruz emrini
vermiş.

Çok kan kaybeden Abdullah Çavuş, yattığı yerden tek kurşunu
attıktan

sonra Allaha ruhunu teslim

Etmiş. Bölük arkadaşları onu, üzerindekilere hiç dokunmadan
olduğu yere gömmüşler…”

Bilmeden gelip bastığın bu toprak ecdadının canını verdiği
yerdir…

Seni kucaklayan bu cennet vatanı emanet eden ecdadının,
kefensiz yattığı

yerdir. (8)

 

Sonuç

Altı bin yıllık mazisi olan, tarihi “Kral yolu” üzerinde
bulunan Uşak

İli’nin güzel ilçesi Karahallı eski çağlardan beri önemli bir
yerleşim birimidir.

Tarihi Kral yolu üzerinde kurulan takriben 2500 yıllık, Lidya
dönemine ait

Clandras Köprüsü yörenin tarihine ışık tutan önemli, doğal
güzelliği çevresinde

bulunduran önemli eserlerdendir. 1.Dünya Savaşında
Karahallılar Filistin,

Galiçya cepheleri ve Çanakkale’de savaşmıştır. Bugün 5200
civarında nüfusu

olan bu şirin beldenin merkezinden 1.Dünya ve Çanakkale
Savasında 52 şehidimiz vardır. Çanakkale Savaşı sonrası Karahallı’da birçok dul
ve yetim kalmış-

tır. Bu savaşa giden birçok delikanlı şehit olup geri
dönmemiş ve yurdumuzun

her yöresinde Çanakkale için türküler yakılmıştır. Bu güzel
vatan için Çanakkale’de, Kafkasya’da ve doğu’da, Musul’da canlarını veren
kanlarını döken, iman

dolu göğüslerini siper eden bu kahraman Mehmetçiklerimizi ve
şehitlerimizi her

zaman minnet ve şükranla anmalıyız.

 

KAYNAKÇA

1. Prof. Dr. Nuri Köstüklü, Çanakkale’de Şehid Olan
Uşaklılar, 21.Yüzyıl Eşiğinde Uşak Sempozyumu, İst, 2001, C.I, s.285-290

2. Kaynak kişiler; Ulubeyli Gülten ve Mustafa DEMİR, İzmir’
de ikamet eder. (1938 Doğumlu)

3. Tablolar yazar ( Bekir SEMERCİ) tarafından
düzenlenmiştir.

4. Şehidlerimizin kayıtları Uşak Nüfus Müdürlüğü Arşivinde
izin alınarak araştırma sonucunda

Yeminli Mütercim BEKİR SEMERCİ tarafından Ölüm Vukuat
Osmanlıca Defterleri (C.1, 2 ,3

ve diğer kütük defterleri) taranarak çıkarılmıştır. NOT: Rumi
olan doğum tarihlerini Miladiye

çevirmek için 584 ekleyiniz. (Ör: 1301 + 584 = M.1885)
Yazar.

5. Hüdavendigar Vilayet-i Salnamesi. Matbaa-i Vilayet-i
Hüdavendigar. Bursa, Matbaa-i

Vilayet, Hicri,1310, s..370, 371

6. Karahallılı şehidlerimizin kayıtları Uşak Nüfus Müdürlüğü
Arşivinde izin alınarak yapılan

araştırma sonucunda Yeminli Mütercim Bekir SEMERCİ tarafından
Ölüm Vukuat Osmanlıca

Defterleri (C.1,2,3 ve diğer kütük defterleri) taranarak
çıkarılmıştır.

7. Rumi olan doğum tarihlerini Miladiye çevirmek için 584
sabit rakamını ekleyiniz. (Ör: 1301 +

584 = M.1885) Yazar.

8. H. Hüseyin Maltepe, Çanakkale Kalbe Gömülü Değerler, İst.
2000, s.58

ftp://ftp.usak.edu.tr/Dokuman/CIEPO/CIEPO_III_cilt.pdf





Haberin etiketleri:
Çanakkale, uşak, karahallı,

Karahallı adı nereden gelmektedir?

İlçenin tarihini ortaya koyacak kesin bilgiler yoktur. Ancak halk arasında yaygın bir inanışa göre Karahallı'yı, Kara Halil adında bir Türkmen beyi kurmuştur. Bundan 700 yıl önce Danişmentliler Süleymanlı Oymağında tabi Karahaliloğulları Ömerlisi ve diğerleri Karahallı bölgesine iskan edildiler. Bu bölgeye yerleşen Kara Halili Türkmen oymağı tarihi süreç içerisinde konar-göçer hayat şeklinden yerleşik hayata uyum sağlamış ve kültürel yapılarında göçebe hayat tarzının motiflerini de barındırmışlardır. Kara Halil Oğulları, Karahallı bölgesine yayılarak civar bölgelerde de yerleşim birimleri oluşturmuşlardır. Böylece Karahalil'in yerleştiği köyün adı Karahallı, Garib Hasan'ın yerleştiği köyün adı Karbasan, Kara Bedir'in yerleştiği köyün adı Karabedirler, Deli Hıdır'ın yerleştiği köyün adı Delihıdırlı Köyü olarak zaman içerisinde değişikliğe uğramıştır.

Cumhuriyet Öncesi Karahallı

M.Ö. 4000 yıllarda bölgede yerleşilmeye başlanmıştır. M.Ö. 1800 yıllarda Hititler bölgeye gelmişlerdir. M.Ö. 1200'lü yıllarda Frigyalıların egemenliğine geçmiştir. Bölge M.Ö. 547'de Pers imparatoru Kirus ile Perslerin eline geçmiştir. M.Ö. 324Büyük İskender Persleri mağlup ederek Makedonya devletini kurmuştur. M.Ö. 260Bergama Krallığı ve M.Ö. 132 ile M.S. 395 yılları arasında bölge Roma İmparatorluğu hakimiyetinde kalmıştır. Bölgede M.S. 165 yılında Pepouza şehri kurulmuştur. Bölge M.S. 395'den 1072'ye kadar Bizans hakimiyetinde kalmıştır. 1071 yılında Malazgirt'te Selçuklu Türkleri ile Bizanslılar arasındaki Türklerin zaferi ile sonuçlanan savaştan sonra bölge Selçuklu Devleti hakimiyetine girmiştir. 13. yüzyılda da Türkler bölgeye gelip bugünkü Karahallı şehrini kurmuşlardır. 13-14. yüzyılGermiyanoğulları hakimiyetindeki ilçe 1429 yılından itibaren Osmanlı İmparatorluğu'na bağlanmıştır. 1907 yılına kadar köy olan Karahallı, 1908 yılında nahiye olmuştur.

Kurtuluş Savaşı'nda Karahallı

Batı Cephesi harekatı içinde Sandıklı, Çivril, Çal ve Uşak kesimi içinde Karahallı'nın da yeri vardır. 28 Ağustos1920'de Yunan işgaline uğramış olan Karahallı ilçesi, 2 Eylül1922 tarihinde Yunan işgalinden kurtarılmıştır.

Cumhuriyet Dönemi Karahallı

Uşak 1953 yılında Kütahya'dan ayrılarak il statüsüne kavuştuktan sonra, Karahallı' da 9 Temmuz 1953 tarihinde Uşak iline bağlı ilçe merkezi olmuştur.

Tarihi Eserler

Karahallı'da Lidyalılar, Romalılar, Selçuklular ve Osmanlılar döneminden bazı kalıntılar olmakla birlikte, en önemli tarihi eser Clandras Köprüsü'dür. Ayrıca Hristiyanlığın 7 mezhebinden biri olan ve uzun süredir yerleşim yeri bulunamayan Montanism mezhebinin merkezi antik Pepuza kenti, ilçeye bağlı Karayakuplu köyünün 3 km. güneyinde Banaz Çayının kıyısında bulunmuştur.

Coğrafi yapısı

Kuzeydoğusunda Sivaslı (Uşak), batısında Ulubey (Uşak), güneydoğusunda Çivril (Denizli) ve güneybatısında Bekilli (Denizli), güneyinde Çal (Denizli), kuzeyinde Uşak merkez ilçeleri bulunmaktadır. İlçenin toplam yüzölçümü 337 km² olup rakımı 873 m'dir. İlçeden geçen tek akarsu Banaz Çayı'dır ve Ege Denizi'ne Didim civarlarından dökülür.

İklim

Karahallı'da karasal iklim hüküm sürer. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlıdır. Yağışlar kışın ve ilkbaharda görülür. Yıllık sıcaklık ortalaması 12,9 °C'dir.

Nüfusu

 
Uşak ilinin ilçeleri

İlçe merkez nüfusu resmi kayıtlara göre 4.600; köyleriyle birlikte 12.614'tür. Karahallı dışında yaşayan Karahallılılar'la birlikte toplam nüfusu 35 - 40 bin civarındadır. Karahallı'ya bağlı 14 adet köy 1 adet beldesi vardır.[3]

Yıllara göre ilçe nüfus verileri
Yıllar Merkez Köyler Toplam
2009 4.600    
2009 4.500 8.086 12.586
1997 5.416    
1990 5.839 12.770 18.609
1985 5.923 12.830 18.753
1980 5.801 12.258 18.059
1975 5.539 11.587 17.126
1970 4.553 10.952 15.505
1965 4.987 10.745 15.732
1960      

Sosyo-ekonomik yapı

Osmanlı Devleti Dönemi Karahallı'da Sosyo-Ekonomik Yapı

Osmanlı Devleti dönemi, Karahallı'da sosyal hayat üzerine çok az kaynak vardır.

14. yüzyıldan sonra başlayan Ulu Camii ismi geleneğine göre yerleşim biriminin oluşmasıyla beraber Türk İslam kültürü gereğince ilk olarak cami yapılır ve şehirleşme bu cami etrafında teşekkül eder. Bu cami Ulu Camii olarak nitelendirilir. Karahallı da bu geleneğe uygun olarak Ulu Camii etrafında yerleşim alanını oluşturmuştur. Ulu Camii merkez olmak üzere yakın bölgeler çarşı olarak nitelendirilmiş ve uzaklaşıldıkça da evler teşekkül etmiştir.

Daha önce konar-göçer hayata uygun olarak büyük oranda hayvancılıkla geçinen Türkmen grubu, geldikleri ilk zamanlarda buna devam etmiş ve aynı zamanda yerleşik hayata uygun olarak tarımla da meşgul olmuşlardır. Bu ekonomik faaliyet sadece kendi geçimlerini sağlamaktan ibaret olmuştur. Gelişen ve ileride Uşak'ın en büyük köylerinden olan Kara Halili'de coğrafyanın, tarım ve hayvancılığı karşılayamaması halkın farklı geçim kaynaklarına yönelmesine sebebiyet vermiştir. Geldikleri yöreye hemen hakim olan ve birbirine bağlı Türkmen grubu tarım ve hayvancılıktan farklı olarak, günümüzde Karahallı'nın en önemli geçim kaynağı olan tekstile yönelmişlerdir.

Tekstil o zamanın metotlarıyla, çadır dokumak için kullanılan küçük el tezgahlarında kumaş dokuyarak yapılmıştır. Bu metot zamanla gelişim göstermiştir. Tarım alanlarının yetersiz, içme suyunun az oluşu hayvancılığın bitmesine sebep olmuş, tarım ise sadece ailevi ihtiyaçları karşılamak için az da olsa devam etmiştir. Tarım ürünleri içinde coğrafyaya uygun olarak buğday, az da olsa pamuk, bostan, üzüm ve çeşitli sert coğrafyaya uygun meyve ağaçları vardır.

Karahallı'nın sarp, aynı zamanda ulaşım yollarına uzak oluşu, ekonomik faaliyetlerin gelişmemesine sebep olmuştur. Tekstil hayatına giren Karahallı halkı, kumaş dokuma aletlerinin yetersiz olmasından dolayı yakındaki Denizli ve Uşak'tan kumaş getirip işleyerek terzilik sanatını geliştirmişlerdir. Bu kumaşları hazır elbise haline getirip yakın yerleşim bölgelerine (Alaşehir, Dinar, Uşak, Manisa) giderek ürettikleri ürünleri satmışlardır. Bu vesile ile ticaret hayatına giren Karahallı halkı, ilerleyen zamanlarda Uşak'tan deri getirmek suretiyle ayakkabıcılık sektörüne de girmişlerdir. Meslek grupları teşekkül etmiş ve aynı zamanda çeşitli meslekler Karahallı'ya getirilmiştir. Bu mesleklerin Karahallı'ya gelişlerinin temelinde, Karahallı halkının akıllı bir politika güderek dışarıdan gelen bekar meslek erbaplarını, Karahallı içinden bir kızla evlendirip onun evini yaptıktan sonra Karahallı'da kalmasını sağlamaları yatmaktadır. Bu suretle çeşitli meslekler ve kültürel motifler Karahallı'ya girmiştir. Örneğin Berberler sülalesinden merhum Hafız Veli Çimen'in babasının dedesi Denizli'ye bağlı Süller kasabasından her ay Karahallı'ya tıraş için gelen bir bekar olup, Karahallı'da evlendirilerek berberlik mesleğini Karahallı'ya getiren ve yaygınlaştıran kişidir. Tekstil bu dönemde daha üretim aşamasına tam manasıyla geçmiş değildir. Tekstil, önemini Cumhuriyet'in ilanından sonra kazanacaktır.

Karahallı'da ticaretin yaygınlaşmasında lonca adı verilen, dışarıdan gelen tüccarların konaklayıp satış yapmaları için yapılmış yarı kapalı pazarların da etkisi çoktur. Karahallı'da Şeyhlü ve Kasab adıyla Uşak Salnameleri'nde geçen iki pazar olduğu bilinmektedir. Develerle gelen tüccarlar bu loncalara yerleşirdi. Yüksek Türk kültürünün getirmiş olduğu yardımlaşma ve misafirseverlik sonucu olarak bu tüccarların yiyecek ihtiyaçları lonca etrafında bulunan evlerde oturanlar tarafından karşılanırdı. Pazar günleri Ulu Camii imamı tarafından due edilir ve pazar açılırdı. Tüccarlar, birbirlerini denetlemek suretiyle asayiş ve ticaret ahlakının devamını sağlarlardı.

Gelişen meslek adabına göre yetiştirilmiş ve sonunda usta olan çırak, ustası tarafından kuşak bağlanıp, makas verilerek ustalığı belgelenirdi. Çırak herkese yemek dağıtarak artık usta olduğunu ilan ederdi. Bu ve benzeri gelenekler Karahallı'da ticarete ve mesleğe duyulan saygıyı göstermektedir. Ticari hayattaki bu gelişim kısa zamanda halkın refah düzeyini arttırmıştır.

Karahallı'da ticaretin bu denli gelişmesi, Cumhuriyet'in ilanından günümüze kadar Karahallı için ticareti tek geçim kaynağı haline getirmiştir. Tüccarların dışarıya çıkarak ürünlerini pazarlamaları, onların değişik hayat tarzlarını görmeleri, ilerleyen zamanlarda tek geçim kaynağı olan dokuma tezgahlarının Karahallı'ya girmesine vesile olacaktır.

İlerleyen süreçte Osmanlı Devleti'nde meydana gelen gerileme ile beraber tüm Anadolu'da olduğu gibi Karahallı'da da ekonomi gerilemiştir. I. Dünya Savaşı yıllarında üretim durmuş, yurt içine giren ucuz mallar el sanatlarını yok olma tehlikesiyle karşı karşıya getirmiştir. Savaş yıllarındaki ağır savaş masrafları ve insan gücünün yok oluşu, Karahallı'da yaşamı güçleştirmiştir. Un bulamayan Karahallı halkı dağdan topladığı bıtırak denen yabani otu öğüterek un haline getirmiş ve bunu yemiştir. Yağ ise sadece hayvan, haşhaş ve susamdan az miktarda elde edilerek kıt kanaat kullanılmıştır. Değişen ekonomi ancak Cumhuriyet sonrasında yeniden hayat bulabilmiş ve gelişmiştir.[4]

Cumhuriyet Dönemi Karahallı'da sosyo-ekonomik yapı

Karahallı'da kadın ve erkek giyimi

Kadın giyimi

Karahallılı kadın, Türk-İslam inancına uygun, gösterişten ve şatafattan uzak, kadınlığını dışa vuran mütevazı bir şekilde toplumun, o dönemde öngördüğü normlar doğrultusunda giyinirdi. Giyimlerinde Anadolu motiflerini canlı tutan, doğal sanat eserlerini sergilemekten çekinmezdi. Önemli günlerde o güne has giyimleriyle, belli bir yapıda renk mozaiğini giyimiyle oluştururdu.

Önceleri Karahallı'da kadınlar yakası yuvarlak, uzun etekli uzun kollu dize kadar beyaz göğnek (gömlek denilen içe giyilen elbise) giyerlerdi. Onun altında ayaklarına kadar uzanan, kalçadan lastikli dizlik ve iç zıbın denilen önde bele kadar, arkada da kalçayı örten bir iç giyimleri vardı. Ayrıca kadınlar içlerine camadan denilen daha çok beyaz kumaş üzerine işlemeli ya da renkli kumaşlar ile diktikleri, işli yerler öne gelecek şekilde bir içlik giyerlerdi. Entariyle sıtma yeleğin boyun kısmı V şeklinde olduğu için boyundan yere kadar göğüslük takarlardı.

Entarinin altına acem şalı ya da gudulu/yörük kuşağı denilen uçkurlu diril kumaştan ipek ve pamuklu karışımlı kumaştan, paçaları lastikli şalvar tipinde olan guduludan giyerlerdi.[5] Kadınlar dışarıya çıkacakları vakit önleri yanları yırtmaçlı, kolları uzun ve bol elbiseler giyip bunların üzerine işlemeli bir kemer takarlardı. Ayrıca kara çarşaf ve uzun bel kısmından büzgülü, koyu renkli bir başka sokak giysisi de vardı. Cumhuriyetin ilanından sonra car giyilmeyip pürgü adı verilen uçları saçaklı renkli bir şal örtülmeye başlandı.

Yeni gelinlerde ise, bu elbiselerin büzgülü olan kısımları pul ve boncuk işlemesiyle süslü olup, tepelik adı verilen daha çok altın paralarla ve çeşitli boncuk pullarla işlemeli alına takılan başlık, yazma ile tutturulup başa geçirilir ve saçla bir bütün oluşturulurdu. Normalde ise sade çeki ile aynı işlem yapılırdı. Bu elbiselerin üzerine yine ağır ve mütevazı altın bilezik, yüzük bele kadar sarkan kolye, altın-inci karışımlı küpe, cıngıl denilen gümüşten salkım zincirlerin ve paraların oluşturduğu bir göğüs takısı; ipe dizili boncuk takarlardı. Ellerine siyah eldiven takıp, içi aynalı çanta taşırlardı.

Evde nalın, dışarıda geçmeli ponponlu sivri burunlu bir ayakkabı, yaşlı kadınlar ise mest biçiminde ayakkabı, bunların içine de yün ve kıldan örülen nakışlı çorap giyerlerdi.[6] Karahallı kadınındaki bu sadelik içeren giyimler, tarihten gelen bir mirasın sonucu ve yansımasıdır.

Erkek giyimi

Erkekler kadınlardan farklı olarak giyim konusunda daha sade ve rahattır. Erkek iç giyiminde, kadınlarınkinden farklı olarak göğnek boyları kısadır. Diz kapağına kadar bele iple bağlamalı, genellikle kadife kumaştan, ön kısmı işlemeli uçkurdan giyerlerdi.[7] Dış giyim ise kemerli dizlerine kadar bolca uzanan sonra ayak bileklerine kadar daralan düğmeli külot pantolon veya şalvardan oluşurdu. İşlemeli uzun kollu cepken bele bağlanan bir poçu ve yün çorap giysiyi tamamlardı. Gençlerin başında sadece kırmızı bir fes bulunurken yaşlılar bu kırmızı fesin üstüne tülbent sararak sarığın ucu yan tarafından sallanırdı. Cumhuriyetten sonra şapka inkılabıyla beraber fes ve sarığı bırakmak suretiyle fötür şapkaya geçilmiştir. Fötür şapka Karahallılı terziler tarafından dikilmiştir. Fakat fötür şapka tutulmamış ve altı köşeli kasketler yaygın olarak kullanılmıştır. Ayakkabı olarak lastik, kabarlı ve demirden yapılmış ayakkabılar kullanılmıştır. Ekonomik durumu iyi olan aileler Aydın ve Söke'den getirilmiş kunduralar giyerlerdi. Bu kunduraların ses çıkartması amacıyla alt tarafına lastik konulmak suretiyle gıcırdaması ve bu suretle gösterişli olması sağlanmıştı. Bu tür ayakkabılara gıncırdıklı ayakkabı denilmiştir. Dış cepken baştan düğmeli ve keçeden yapılmıştır. Pantolon ise paça kısmı dar ve düğmeli olurdu.

Karahallı'da terzilik mesleğinin yaygın olması elbise dikimini ve bulunmasını kolaylaştırmış aynı zamanda tertiplilik muhafaza edilmiştir. O dönem itibariyle Karahallı'da her ne kadar tekstil yapılsa da kumaş Uşak'tan getirilmiştir. takkeleri de eksikdeğildir

Dokumacılık

Karahallı da ekonomi tekstile dayanmaktadır. İlçedeki tekstil üretimi Osmanlı İmparatorluğu döneminde el tezgahları ile başlamıştır. Dokumacılık temel gelir kaynağıdır.

1940'lı yılların sonlarına kadar daha çok beyaz mal yani astar ve kaput dokunurdu. O dönemde renkli dokumalar da yapılıyordu. Kareli bez dokunurdu. Buna satranç tablasına benzediği için satrançda denirdi. El tezgahlarında diril, peştamal, tülbent, keme, zifir, kutmu, üstlük, güvercin gözü, çarşaf ve hatta el havlusu da dokunurdu. Güvercin gözü denilen dokunmuş maldan pantolon dikilip çevre pazarlarda satılırdı. Üstlük dokunduktan sonra özel ipekle işleme yapılırdı. İşleme yapılan üstlükler ve diğer dokunan renkli bezler Kütahya çevrelerinde çokça satılır, atlarla gidilen köylerde de pazarlanırdı.

1950 sonrası el dokumacılığı aile geçimini sağlayacak düzeyden uzaklaştı. Ama yine de devam edilmek zorundaydı. Ancak yeni arayışlara girildi. Dokumacılık makinalaştı. Eskiden beri var olan seyyar manifaturacılığa biraz daha hız verildi. Kara vasıtaları çoğaldığı için bazı tüccarlar otobüs veya kamyonlarla pazarlara mallarını götürüp Uşak, Çivril, Banaz, Dumlupınar gibi yerlere gidip geldiler. Bu arada at sırtında gezerek ticaretini sürdürenler de az değildi.

Karahallı'ya dokuma tezgahlarında kullanılabilecek elektrik1960 yılında geldi. Bu tarihten önce 1954 yılında belediyenin çabası ile bir dizel elektrik üreticisi temin edildi. Bu yalnız ışıklandırmada kullanılıyor, akşam saatlerinde çalıştırılıp gece saat 24:00'te durduruluyordu. 28 Mart1960 tarihinde Clandras Deresi üzerine kurulan hidroelektrik santrali üretime başladı. Daha sonra her alanda kullanılan kaput bezi üretimine hız verildi.

Kısaca el tezgahları ile başlanılan tekstil sanayi zamanla teknolojiye ayak uydurmuştur. Bugün bilgisayarlı hızlı üreten bir yapıdadır.

İlçedeki tekstilci işadamları teknolojik gelişmelere ayak uydurmuşlar ve Karahallı'da her türlü tekstil üretimi yapabilecek tecrübe, birikim ve imkânlara sahip olmuşlardır. Karahallı Türkiye'nin en önemli tekstil üretim merkezlerinden biri konumundadır.

İlçede tahminen 1000 - 1200 adet dokuma tezgahı bulunmakta olup, üretim ufak atölye ve büyük modern fabrikalarda yapılmaktadır. İlçedeki pamuklu dokuma sanayi uluslararası piyasalarla iş yapma yönünde ilerlemektedir.[8]

Tarım

İlçe bölgesinde tarım ikinci planda kalmış olup, sulama olmaksızın tarım yapılır.

Bölgede buğday, tütün, mercimek, nohut, pamuk, haşhaş, susam ve üzüm gibi ürünler yetiştirilir. Bölgede çok çeşitli siyah ve yeşil üzüm bağları bulunur. Bölgede üretilen üzümler 17 km uzaklıktaki komşu ilçe Bekilli'de şarap yapılır. Bölge şarabı çok kaliteli ve meşhurdur.

Clandras Festivali

Karahallı'nın düşman işgalinden kurtuluş tarihi olan 2 Eylül'de Karahallı'da Clandras Festivali düzenlenir. Bu festival Dokuma Festivali olarak da bilinir. Festival adını Karahallı'daki Frigyalılar döneminden kalma tarihi Clandras Köprüsü'nden almıştır.

Karahallı Pazarı

Karahallı'da Cumartesi günleri pazar kurulur. Bu pazara çevre köy ve ilçelerden müşteriler gelir. Karahallı'da meşhur ciğerci Arif Usta sadece Cumartesi günleri satış yapar. Bu dükkânda sadece ekmek arası ciğer kavurması satılır. Karahallı'da bunun yanında içilebilecek en meşhur içecek kar şerbetidir. Bu şerbet de sadece Cumartesi günleri pazar alanında satılır ve kar şerbeti vardır.Her cumartesi gelir ama sadece yaz günleri gelir...

Karahallı'da Eğitim

1907 yılında belediyelik olan,Kütahya Vilayeti Uşak Kazası Karahallı Bucağında Cumhuriyet öncesinde Osmanlı Devletini eğitim ve öğretime ciddi anlamda önem vermediği,bu eksikliğin vatandaşların kişisel katkılarıyla sürdürülmeye çalışıldığı görülmüştür. Karahallı Bucağında eğitim ve öğretim Cumhuriyet öncesnde bu gün Gölbaşı Camisinin doğu kısmında yer alan ve Mektep adı verilen binada 1945 yılına kadar sürdürülmüştür. O zamanlar Karahallı Merkez ya da İlkokulu, sonradan Cumhuriyet İlk Okulu ve bu günkü adıyla Cumhuriyet İlköğretim okulunun açılışına kadar Devre-i Ula ve Devre-i Mutavassıta’dan oluşan ve her biri 3’er yıl süren 2 kademeli olarak sürdürmüştür.1914-1917 yılları arasında birinci kademede okuyan Hafız Veli ÇÜMEN’in anlatımlarına göre Karahallı eşrafından Hasan Hoca ALAKUŞ ve Hamit Hoca MERCAN öğrencilere Sarf ve Naif, Hendese, Hesap, Tarih ve Coğrafya dersleri öğretilmiştir. Sarf ve Naif derslerinde Osmanlıca sözcük ve tümce yapısı ile dilbilgisi kuralları, Hendese ve Hesap derslerinde ise halkın günlük yaşamında kullanabileceği dört işlem ve kesirli sayılar, Tarih derslerinde ağırlıklı olarak Türk-İslam Tarihi, Coğrafya derslerinde tüm dünya coğrafyası öğretilmiştir. Bu yıllarda okuyan öğrencilere ancak 2.kademeyi yani Devre-i Mutavassıta’yı (bu günkü anlamda ilköğretimin ikinci kademesi) bitirdikten sonra diploma verildiği ve bu kişilerin küçük çaplı memuriyetliklere atandıkları saptanmıştır.Bu dönem öğrencilerinden göze çarpan tek kişi Cumhuriyetimizin ilk ziraatçıları arasında olan, yurdun değişik yörelerinde halkı tarım ve tarım alanlarının ıslahı konusunda bilinçlendiren Necati KÖYLÜ’dür. Mektep’te toplam 6 sınıf, sınıflarda 30’ar öğrenci ve yaklaşık 200 öğrenci olduğu görülmektedir. Osmanlı Devleti 1917 yılında Uşak’tan Fevzi ve Kılıç Osman Hocaları ilk kez maaşlı olarak atamıştır.Bu durum sonucunda diğer yerleşim birimlerinden öğrenciler Mektep’e okumaya gelmişlerdir. Bucağımız dışında bu günkü Karbasan Beldesinde1850’li yıllardan itibaren Medrese eğitimi verilmiş, özellikle çevre vilayetlerden öğrencilerin geldiği görülmüştür.Ancak medrese eğitiminin denetimsizliği sebebiyle öğrencilerin uzun süre eğitim almalarına karşın pek başarılı olunamamıştır.Asım Hoca,Sakallı Hoca (Hafız Ali ARSLAN) ve Çokaklı Kamil Hoca bu dönemde yetişen ender kişiler olmuşlardır.Bu kişiler bucağımızda uzun süre din adamı olarak hizmette bulunmuşlardır. Cumhuriyetin ilanından sonra Ulu Önder Mustafa Kemal ATATÜRK’ün Latin Alfabesini kabul etmesi ve bizzat kendisinin bu çalışmalarda başöğretmenlik yapmasıyla ülke genelindeki eğitim çalışmaları bucağımızda da başlatılmıştır. 1926-1927 yılları arasında Mektep’te geceleri Latin Alfabesi öğretilmeye başlanmıştır.Her ne kadar katılım jandarma eşliğinde olsa da hiçbir engel görmemiştir. Daha sonraki yıllarda ilçemizdeki eğitim Cumhuriyet İlk Okulu (1945), Karahallı Orta Okulu (1954-1973), Hasan Gürel İlk Okulu (1966), Mehmet Yeşil Lisesi (1973-1999), Veyis Turan Endüstri Meslek Lisesi (1987-1999), Dadaylı Halit Bey İlk Okulu (1986-1999), Acarlar İlköğretim Okulu ( 1985-1999), Veli Özer Orta Okulu (1988-1999), Veyis Turan Çok Proğramlı Lisesi (1999) ve son olarak Meslek Yüksek Okulunda (1994) devam ettirilmektedir. Geçmiş yıllarda her köyümüzde ilk okul olmasına karşı bu gün birçok köyümüzde okullarımız öğrenci sayısının yetersizliği sebebiyle kapatılmış ya da taşımalı kapsama geçilmiştir. Her geçen yıl okullarımızdaki öğrenci sayısı da azalmaktadır.1990 yıllarda ilçe toplamında 2000 öğrenci olmasına karşın 2010-2001 eğitim ve öğretim yılında 1257 ilköğretim ve 271 orta öğretim öğrencisi bulunmaktadır. Başlangıçta elle,sonra elektrikle çalışan dokuma makinelerini ilçemize gelmesi ve halkın neredeyse tamamının dokuma ile uğraşması Karahallıların okumaya karşı olan ilgisini azaltmıştır. 1970 yıllarda Türkiye’nin pamuklu dokuma üretimini yarıya yakının karşılayan İlçemiz sonraki yıllarda sermayenin İstanbul, Kütahya, Bursa ve Denizli gibi illere taşınması sebebiyle teknolojisini yenileyememiş ve yenik düşmüştür. Sermaye ile birlikte iş gücüde yoğun bir şekilde göçmüştür.O yıllarda iş olanaklarını çok olması sebebiyle “Okursa okur,okumazsa dokur” sözü tüm yaşamımızı etkilemiştir. İlçemizde eğitimin temel göç olgularından kabul edilmemesine karşın ve Karahallı’nın geçmiş yıllarda öğretmen atamalarında Uşak’ın en son noktası gözüyle bakılmasında eğitim seviyemiz oldukça düşmüştür. Ancak son yıllarda çaresizlik yüzünden ilçe halkı çocuklarını eğitime zorunlu olarak yönlendirmesi ve ilçemizin zorunlu bölge olmasıyla,öğretmen sılkıntısının giderilmesiyle eğitim seviyemiz artmıştır. Bilinmeli ki Karahallı insanı çalışkan ve kıvrak zekalıdır. Bu konuda da mutlaka başarılı olacağız.

  • Bu yazıda geçmişle ilgili bilgiler Hafız Veli Hoca ile Cumhuriyetimizin 75.kuruluş yıldönümünde yapılan söyleşiden alınmıştır.

Karahallı' da 12 ilköğretim okulu, 1 lise ve 1 meslek yüksekokulu bulunmaktadır. 1993-1994 yılı eğitim öğretim yılında eğitime başlayan meslek yüksekokulu Afyon Kocatepe Üniversitesi bünyesinde eğitim-öğretim devam etmekteyken 2006 yılında Uşak Üniversitesi' ne bağlandı.[9]

Kaynaklar

  1. ^http://www.karahalli.gov.tr/
  2. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFDf4OEW. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  3. ^http://tuikapp.tuik.gov.tr/nufusmenuapp/menu.zul
  4. ^ Özkan TOPÇU / Afyon Kocatepe Üniversitesi Tarih Bölümü Araştırma Tezleri
  5. ^Sadiye Tutsak, Cumhuriyet'in İlk Yıllarında Uşak, İzmir, 1998, s.92
  6. ^ 1967 İl Yıllığı, Uşak Valiliği, s.82
  7. ^ Solak, a.g.t., s.90
  8. ^ Şerafettin POLAT/Karahallı Aylık Haber Bülteni (Polat'ın Kaleminden)
  9. ^Uşak Valiliği
Flag of Turkey.svg  


KarahalliHaber64 @ Online Anlik Sayaç
Karahalli-64
Karahalli Oyunlarim
KarahallıGazetesi64
VenusSohbet
ve
Karahalli Sohbet
Kardeş Sitedir
Birbirinin Özelliklerini Kullanabilir
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol